Buđenje uz osećaj gasova i nadutosti u stomaku, može biti posledica konzumiranja određenih namirnica, brzog jedenja (gutanja) hrane ili unosa obilnih obroka, kažu stručnjaci. Drugi uzroci mogu biti zapaljenske bolesti creva (IBD), dijabetes i gastroenteritis.
Međutim, neki mogu iskusiti hroničnu ili ozbiljnu nadutost i gasove ujutru ili tokom dana, što može ukazati na postojanje nekog drugog zdravstvenog problema.
Mogući kratkoročni uzroci
Skoro svi će u nekom trenutku svog života iskusiti kratkoročan osećaj gasova i nadutost. Prema objavljenom istraživanju iz 2020. godine, učestalost ovog problema u opštoj populaciji varira između 16–31%, dok kod osoba sa sindromom iritabilnog creva (IBS) raste na 66–90%.
Kratkotrajne epizode prisustva gasova i nadutosti prilikom buđenja najčešće su rezultat bezopasnih stanja ili loših životnih navika.
Određene prehrambene navike koje mogu izazvati nadutost ili gasove uključuju:
- brzo jedenje,
- gutanje vazduha,
- konzumiranje veštačkih zaslađivača,
- konzumiranje mahunarki ili drugih namirnica bogatih vlaknima,
- pijenje gaziranih pića,
- unos velike količine kofeina,
- konzumiranje obilnih obroka,
- upotrebu određenih lekova, poput antacida.
Kod žena se mogu pojaviti nadutost ili gasovi tokom menstruacije.
Mogući dugoročni uzroci osećaja gasova i nadutosti
Dugoročni uzroci buđenja s gasovima ili nadutošću često mogu biti posledica nekih zdravstvenih problema poput:
- intolerancije na hranu,
- hroničnog pankreatitisa,
- dijabetesa,
- gastropareze,
- hipotireoze,
- ascitesa (nakupljanja tečnosti u trbušnoj duplji),
- celijakije,
- akutnog gastroenteritisa,
- skleroderme,
- raka jajnika,
- raka creva,
- raka želuca.
Zatvor i sindrom iritabilnih creva takođe, mogu biti uzrok nadutosti ili osećaja gasova.
Lečenje i prevencija
U većini slučajeva nije potrebno lečenje ako se povremeno suočavate sa gastovim i nadutošću. Kada su prehrambene navike ili pojedine namirnice uzrok jutarnje nadutosti, simptomi će često nestati čim ih izbacimo iz upotrebe.
Uporna ili ozbiljna nadutost može ukazivati na ozbiljnije zdravstveno stanje. Olakšanje simptoma može se postići lečenjem osnovnog problema.
Lečenje može varirati zavisno od uzroka, a osoba će verovatno morati da sarađuje sa ordinirajućim lekarom kako bi dobila tačnu dijagnozu i tretman.
Za osobe sa povremenom nadutošću ili gasovima, sledeći koraci mogu pomoći u prevenciji simptoma:
- Promena načina ishrane, poput sporijeg jedenja, manjih obroka ili dužeg vremena žvakanja.
- Vođenje dnevnika ishrane kako bi se pronašle namirnice koje uzrokuju simptome, te razgovor sa lekarom o njihovom smanjenju ili eliminisanju iz ishrane.
- Smanjenje unosa soli, naročito kod ishrane bogate vlaknima.
Jedna mala studija iz 2021. godine sugeriše da fizička aktivnost posle jela može smanjiti nadutost. Aktivnosti ne moraju biti intenzivne – može biti dovoljno otići u šetnju ili raditi lagane vežbe.
Pokušajte sa biljnim čajevima
Pored povećanja unosa vode, konzumiranje određenih biljnih čajeva može pomoći u ublažavanju nadutosti. Sledeće biljke mogu smanjiti povremenu nadutost:
- anis
- kim
- kamilica
- korijander
- komorač
- nana
- kurkuma
Kada posetiti lekara
Ako su simptomi blagi ili prolaze sami od sebe, kao što smo rekli, lečenje uglavnom neće biti potrebno. Međutim, ozbiljna ili učestala nadutost može ukazivati na postojanje zdravstvenog problema, a lečenje tog stanja može pomoći u ublažavanju simptoma gasova i nadutosti.
Ako se nadutost javlja unutar 30 minuta nakon jela ili osoba ne može da završi obrok, to može ukazivati na poremećaj gornjeg digestivnog trakta, poput gastroezofagealne refluksne bolesti (GERB) ili infekcije.
Takođe, ukoliko nadutost i gasovi ujutru postanu učestali, ne prestaju ili su praćeni dodatnim simptomima poput dijareje, povraćanja ili zatvora, trebalo bi potražiti savet lekara jer to može ukazivati na neki problem.
