Sve više ljudi mlađih od 50 godina boluje od raka debelog creva: Lista simptoma koje nikako ne smete zanemariti

Iako se pojava karcinoma tradicionalno vezuje za stariju populaciju, najnoviji podaci otkrivaju zabrinjavajući trend: sve više mladih ljudi oboleva od raka debelog creva i rektuma

Uobičajeno se karcinomi, uključujući i one digestivnog sistema, uglavnom javljaju kod osoba starijih od 60 godina. Ipak, u poslednjoj deceniji, beleži se zabrinjavajući globalni porast broja slučajeva gastrointestinalnih karcinoma kod ljudi mlađih od 50 godina. Posebno zabrinjava što je rak debelog creva postao vodeći uzrok smrti povezanih sa rakom kod muškaraca mlađih od 50 godina u SAD, a drugi po učestalosti kod žena.

Rak debelog creva je drugi najčešći uzrok smrti od malignih bolesti u Srbiji, odmah posle raka pluća, pri čemu je smrtnost znatno veća kod muškaraca – gotovo duplo u odnosu na žene.

Preporučujemo

Šta se krije iza trenda porasta obolelih od karcinoma debelog creva

Tačan uzrok još nije poznat, ali najnovije studije ukazuju na moguće faktore rizika:

• Gojaznost
• Ishrana tipična za zapadni stil života – bogata ultra-prerađenom hranom i crvenim mesom
• Bolest masne jetre koja nije izazvana alkoholom
• Pušenje i prekomerno konzumiranje alkohola
• Izloženost mikroplastici
• Hronični stres i manjak fizičke aktivnosti

– Svi ovi faktori mogu negativno uticati na našu crevnu mikrofloru – milijarde korisnih bakterija koje nas štite – i imuni sistem, izazivajući zapaljenske procese povezane sa razvojem raka, smatra dr Anton Bilčik, onkološki hirurg iz Kalifornije.

Poseban porast karcinoma debelog creva i rektuma

Rezulati istraživanja pokazuju da je porast najizraženiji kod karcinoma debelog creva i rektuma. Ljudi rođeni 1990. godine imaju:

• Dva puta veći rizik da obole od raka debelog creva
• Četiri puta veći rizik od raka rektuma u poređenju sa osobama rođenim 1950. godine

U Evropi, između 2004. i 2016. godine, broj slučajeva raka debelog creva porastao je:

• Za 8% kod osoba uzrasta 20–29 godina
• Za skoro 5% kod onih između 30 i 39 godina
• Za 1,6% kod osoba starih 40–49 godina

U Sjedinjenim Američkim Državama, podaci CDC-a ukazuju na neverovatnih 333% porasta kod tinejdžera od 15–19 godina i 185% kod mladih od 20 do 24 godine.

Iako su ovi brojevi i dalje niski u poređenju sa starijom populacijom, stručnjaci upozoravaju na potrebu ranog otkrivanja i pravljenje preventivne strategije i za mlađe ljude.

Da li treba ranije na skrining

U SAD-u je preporučeno da prosečno rizične osobe počnu sa skriningom za rak debelog creva sa 45 godina, ali oni koji imaju porodičnu istoriju bolesti ili polipe treba da počnu i ranije – sa 40 godina ili 10 godina pre perioda u kojoj je bolest dijagnostikovana najbližem članu porodice, u zavisnosti šta je ranije.

Dr Sara K. Char, onkolog sa Dana Farber instituta u Bostonu, napominje da faktori poput gojaznosti, alkohola, gaziranih i zaslađenih pića, sedanternog načina života i sve većeg prisustva mikroplastike igraju ulogu, ali ni svi pacijenti sa ranim karcinomima nemaju ove faktore rizika. Potrebna su dalja istraživanja.

Helikobakterija i rak želuca

Zasebna studija objavljena u časopisu Nature Medicine, koju je sproveo tim iz Svetske zdravstvene organizacije, procenjuje da bi u narednim decenijama moglo da se razvije 15,6 miliona slučajeva raka želuca, i to kod osoba rođenih između 2008. i 2017. godine.

Ono što posebno zabrinjava je činjenica da se čak 76% ovih slučajeva može pripisati infekciji bakterijom Helicobacter pylori – veoma rasprostranjenom, ali koja može da se leči.

Kako možemo da se zaštitimo

Dok se uzroci rasta još istražuju, stručnjaci savetuju da se fokusiramo na prevenciju i rano otkrivanje. Preporuke uključuju:

• Ne pušiti
• Izbegavati alkohol u većim količinama
• Smanjiti unos crvenog mesa
• Lečiti manjak vitamina D
• Biti fizički aktivan – najmanje 30 minuta umerenog vežbanja 5 puta nedeljno

Takođe, svako ko ima simptome poput krvi u stolici, bolova u stomaku, promena u pražnjenju creva, ne treba da čeka redovan skrining već odmah da se javi lekaru.