Plućni edem ili voda u plućima nastaje kada tečnost „poplavi“ alveole, a disanje postane sve teže

Plućni edem ili voda u plućima nastaje kada se tečnost nakuplja u vazdušnim mehurićima pluća – alveolama – čime se otežava disanje. Ovaj proces ometa razmenu gasova i može da izazove respiratornu insuficijenciju. Edem pluća može da bude akutan (iznenadni početak) ili hroničan (vremenom se javlja, sporiji). Ako je u pitanju akutan oblik, klasifikuje se kao hitna medicinska pomoć. Najčešći uzrok plućnog edema je kongestivna srčana insuficijencija, gde srce ne može da prati potrebe tela. Lečenje se obično se fokusira na poboljšanje respiratorne funkcije i rešavanje izvora problema. To generalno uključuje obezbeđivanje dodatnog kiseonika i lekova za lečenje osnovnih stanja.

Uzroci nastanka edema pluća

Tokom normalnog disanja, male vazdušne vrećice u plućima – alveole – napune se vazduhom. Kiseonik se unosi, a ugljen dioksid izbacuje. Edem pluća nastaje u slučaju kada su alveole poplavljene i tada se javljaju dva problema – krvotok ne može da dobije dovoljno kiseonika, a telo ne može pravilno da se oslobodi ugljen-dioksida.
Najčešći uzročnici pojave edema pluća ili vode u plućima su:

– upala pluća
– sepsa (infekcija krvi)
– izlaganje nekim hemikalijama
– otkazivanje organa koje izaziva nakupljanje tečnosti – kongestivno zatajenje srca, otkazivanje bubrega ili ciroza jetre
– utapanje
– upala
– trauma
– reakcija na određene lekove
– predoziranje.

Osim direktne povrede pluća, drugi uzroci plučnog edema su:

– povrede mozga, poput krvarenja mozga, moždanog udara, povrede glave, operacije mozga, tumora ili napada
– velika nadmorska visina
– transfuzija krvi
– kardiogeni plućni edem (plućni edem koji je posledica direktnog srčanog problema naziva se kardiogen).

Kongestivna srčana insuficijencija čest je uzrok kardiogenog plućnog edema. U ovom stanju, leva komora ne može da ispumpa dovoljno krvi da zadovolji potrebe tela. Tako se uzrokuje nakupljanje pritiska u drugim delovima cirkulacionog sistema, terajući tečnost u vazdušne kese pluća i druge delove tela.

Ostali srčani problemi koji mogu dovesti do plućnog edema su:

1. Preopterećenje tečnošću – to može biti rezultat otkazivanja bubrega ili intravenozne terapije tečnošću.
2. Hipertenzivna hitna situacija – ozbiljno povećanje krvnog pritiska koje preterano opterećuje srce.
3. Perikardijalni izliv sa tamponadom – nakupljanje tečnosti oko kese koja prekriva srce. Ovo može smanjiti sposobnost srca da pumpa.
4. Teške aritmije – može biti tahikardija (ubrzan rad srca) ili bradikardija (usporen rad srca). I jedno i drugo može dovesti do slabe funkcije srca.
5. Teški srčani udar – ovo može oštetiti mišić srca, što otežava pumpanje.
6. Abnormalni srčani zalistak – može uticati na protok krvi iz srca.
Uzroci plućnog edema koji nisu posledica slabe funkcije srca nazivaju se nekardiogeni. Tipično su uzrokovane ARDS sindromomo (sindromom akutnog respiratornog distresa). Ovo je teška upala pluća koja dovodi do plućnog edema i značajnih poteškoća u disanju.

Simptomi edema pluća

Akutni plućni edem izaziva značajne teškoće pri disanju i može se pojaviti bez upozorenja. Ovo je hitan slučaj koji zahteva hitnu medicinsku pomoć. Bez odgovarajućeg lečenja i podrške, stanje može biti fatalno. Uz poteškoće sa disanjem, drugi znaci i simptomi akutnog plućnog edema mogu uključivati:

– kašalj, često sa ružičastim penastim sputumom
– prekomerno znojenje
– uznemirenost i nemir
– osećaj gušenja
– bleda koža
– piskanje
– ubrzan ili nepravilan srčani ritam (lupanje srca)
– bol u grudima.
Ako je plućni edem hroničan, simptomi su obično manje izraženi sve dok telesni sistem više ne može da nadoknadi oslabljene funkcije. Tipični simptomi uključuju:

– otežano disanje u ležećem položaju (ortopneja)
– oticanje (edem) stopala ili nogu
– brzo povećanje telesne težine usled nakupljanja viška tečnosti
– paroksizmalna noćna dispneja – epizode ​​teške iznenadne zadihanosti noću
– umor
– povećan dah sa fizičkom aktivnošću.

Plućni edem ili pluralni izliv

Plućni edem se javlja kada se tečnost skupi unutar pluća, u alveolama, otežavajući disanje. Višestruki izliv takođe uključuje tečnost u plućnom području, a ponekad se naziva i „voda u plućima“. Međutim, u pleuralnom izlivu, vodena tečnost se skuplja u slojevima pleure koji se nalaze izvan pluća. Može nastati kao posledica srčane insuficijencije, ciroze ili plućne embolije, a može se pojaviti i nakon operacije srca.

Plućni edem ili upala pluća

Plućni edem može se preklapati sa upalom pluća, ali to je drugačije stanje. Pneumonija je infekcija koja se često javlja kao komplikacija respiratorne infekcije, poput gripa. Dešava se da se teško razlikuju ova dva stanja. Ako pojedinac ili član porodice može da pruži detaljnu istoriju bolesti, to će lekaru olakšati postavljanje tačne dijagnoze i pružanje odgovarajućeg lečenja.

Dijagnoza počinje fizičkim pregledom

Pacijent će prvo proći fizički pregled. Doktor će pomoću stetoskopa slušati pluća radi pucketanja i ubrzanog disanja, a srce zbog abnormalnih ritmova. Rade se analize krvi radi utvrđivanja nivoa kiseonika u krvi, lekar će često naručiti i druge testove krvi, uključujući:

– nivo elektrolita
– funkcija bubrega
– funkcija jetre
– krvne slike i krvni markeri srčane insuficijencije.
Ultrazvuk srca, ehokardiogram i elektrokardiogram (EKG) mogu pomoći u utvrđivanju stanja srca. Rendgenski snimak grudnog koša može se koristiti da se vidi da li ima tečnosti u ili oko pluća i da se proveri veličina srca. Takođe se može naručiti CT grudnog koša.

Lečenje akutnog edema pluća

Da bi se povećao nivo kiseonika u krvi pacijenta, kiseonik se daje ili kroz masku za lice ili kroz zupce – male plastične cevi u nosu. Cev za disanje može se staviti u dušnik ako je potreban ventilator ili mašina za disanje. Ako testovi pokažu da je plućni edem nastao zbog problema u cirkulacionom sistemu, pacijent će se lečiti intravenoznim lekovima kako bi se uklonila zapremina tečnosti i kontrolisao krvni pritisak.

Prevencija uz poštovanje saveta lekara

Pacijenti sa povećanim rizikom od razvoja plućnog edema moraju slediti savete lekara kako bi držali svoje stanje pod kontrolom. Ako je problem zastojna srčana insuficijencija, pridržavanje zdrave, uravnotežene ishrane i održavanje zdrave telesne težine može pomoći u smanjenju rizika od budućih epizoda plućnog edema. Lekari podsećaju da redovne vežbe takođe poboljšavaju zdravlje srca:

– Smanjenje unosa soli – višak soli može dovesti do zadržavanja vode. Ovo povećava rad srca.
– Snižavanje nivoa holesterola – visok holesterol može dovesti do masnih naslaga u arterijama, što zauzvrat povećava rizik od srčanog i moždanog udara, a samim tim i plućnog edema.
– Prestanak pušenja – duvan povećava rizik od niza bolesti, uključujući bolesti srca, pluća i probleme sa cirkulacijom.
– Plućni edem izazvan nadmorskom visinom može se umanjiti postepenim usponom, uzimanjem lekova pre putovanja i izbegavanjem preteranog napora tokom napredovanja na veće visine.