Infekcije urinarnog trakta (UTI) su druga najčešća vrsta infekcije koja se danas dijagnostikuje, nakon respiratornih. Takođe poznate i kao infekcija mokraćne bešike, uobičajeno su stanje koje se javlja kada bakterije prođu u obično sterilne urinarne puteve i razmnožavaju se. Leče se antibioticima brzo i uspešno, ako se sa lečenjem počne na vreme.
Infekcije urinarnog trakta imaju simptome koji variraju
Simptomi mogu da variraju i dešava se i da neko ko ima infekciju urinarnog trakta nema nikakve manifestacije. Međutim, kod mnogih, simptomi urinarne infekcije su neprijatni i bolni. Pored jake, uporne želje za mokrenjem, uobičajeni znaci su:
- bol ili peckanje tokom mokrenja
- pritisak u donjem delu stomaka
- izlučivanje samo malih količina urina
- zamućen urin jakog mirisa
- urin crvene ili ružičaste boje, što može da ukazuje na prisustvo krvi
- iscedak iz uretre nalik sluzi ili gnoju (obično kod muškaraca)
- urinarna inkontinencija.
Kada se infekcija urinarnog trakta preseli na bubrege, mogu se javiti simptomi kao što su groznica, drhtavica, bol u gornjem delu leđa, boku ili preponama.
Deca i infekcije urinarnog trakta
Simptomi kod dece se razlikuju od simptoma kod odraslih. Ove infekcije su kod dece prilično česte, i dok su kod veoma male dece često povezane sa anatomskim anomalijama, kod drugih osoba su obično povezane sa unošenjem bakterija u urinarni trakt. Kod dece se učestalo javljaju u periodu privikavanja na nošu. U slučaju novorođenčadi, znaci da je prisutna infekcija urinarnog trakta mogu biti to što dete odbija da jede, letargija, dijareja, povraćanje, blaga žutica i groznica. Za bebe mlađe od 2 godine, neprijatan miris urina takođe je simptom. Kod starije dece javljaju se klasičniji znaci infekcije, kao što su hitnost mokrenja, inkontinencija i bol tokom izbacivanja mokraće.
Faktori rizika za pojavu urinarne infekcije
UTI su najčešće uzrokovane bakterijama koje ulaze u urinarni trakt, koji se sastoji od bubrega, uretera, bešike i uretre. Iako se bilo koji od ovih delova može inficirati, većina UTI vezana je za donji urinarni trakt, odnosno bešiku (gde stoji urin) i uretru (cev kroz koju urin izlazi iz tela). UTI koji inficira bešiku naziva se cistitis, a ona koji inficira uretru naziva se uretritis. Razlog većine UTI koje pogađaju bešiku i uretru uzrokovane su bakterijom Ešerihija koli (Escherichia coli) ili drugim bakterijama koje se normalno nalaze u digestivnom traktu. One od anusa dolaze do uretre. Urinarne infekcije koje zahvataju uretru su posledica polno prenosivih infekcija kao što su herpes, gonoreja, hlamidija i mikoplazma.
Ređe, UTI napadaju gornji urinarni trakt, prvenstveno bubrege i uretere (cevi koje povezuju bubrege sa bešikom). Infekcija u bubrezima, nazvana pijelonefritis ili infekcija bubrega, najčešće počinje u bešici i dolazi kroz uretere do jednog ili oba bubrega. Ponekad, može da dođe i do većih komplikacija.
Žene oboljevaju češće od infekcija urinarnog trakta
UTI se mnogo češće javljaju kod žena nego muškaraca, a posebno su retke kod muškaraca mlađih i srednjih godina. Jedan od razloga je ženska anatomija: žene imaju kraće uretre, a to olakšava bakterijama da uđu u bešiku. Češća seksualna aktivnost, posebno sa novim partnerima, može da poveća kod žena rizike od pojave UTI. Ženska uretra se nalazi pored vagine i anusa, omogućavajući bakterijama da lako dođu do urinarnog trakta tokom odnosa.
Urinarne infekcije uzrokovane čestim seksualnim odnosima ponekad se nazivaju i cistitis medenog meseca. Otprilike 30 do 44 odsto žena koje dobiju urinarnu infekciju, doživeće recidiv u roku od šest meseci. Ponavljajuće UTI nisu toliko česte kod muškaraca, a u mnogim slučajevima muškarci sa ponavljajućim urinarnim infekcijama imaju neku vrstu opstrukcije mokraće.
Drugi faktori koji mogu da povećaju rizike su:
- trudnoća
- perimenopauza i menopauza
- blokirani urinarni trakt (kamen u bubregu, uvećana prostata ili benigna hiperplazija prostate (BPH)
- dijabetes (slabiji imunitet se lošije brani od bakterija)
- upotreba katetera
- nedavna operacija nekog organa urinarnog trakta
- nošenje tangi
Fizičke promene tokom menopauze mogu da izazovu urinarne infekcije
Česti seksualni odnosi jedan su od najvećih faktora rizika za UTI kod mlađih žena. Za žene u menopauzi, međutim, fizičke promene kao što su stanjivanje vaginalnog tkiva, poteškoće sa potpunim pražnjenjem bešike, inkontinencija i prolaps karličnih organa, osnovni su uzroci. Tokom menopauze telo proizvodi manje estrogena, hormona koji, pored ostalih funkcija, pomaže da nivoi bakterija u sluznici bešike i uretre budu normalni. Vaginalne estrogenske kreme mogu da povrate normalnu bakterijsku ravnotežu vagine, i na taj način pomažu da se spreče i ponavljaju urinarne infekcije.
Trudnoća i infekcije urinarnog trakta
Rizici od razvoja UTI se povećavaju tokom trudnoće, počevši od 6. do 24. nedelje, i to usled brojnih faktora. Hormonske promene mogu da olakšaju bakterijama da dođu u urinarni trakt. Takođe, kako materica raste tokom trudnoće, dolazi do pritiska na bešiku, što otežava potpuno pražnjenje. Trudnoća može da uspori i oteža lečenje UTI što može da dovede do pijelonefritisa, prevremenog porođaja, niže telesne težine bebe na rođenju, ali i sepse. Analiza urina i urinokultura se obavezno obavljaju prilikom početne prenatalne dijagnostike zbog skrininga na UTI.
Dijagnostika UTI
Analiza urina i urinokultura pokazuju prisustvo bakterija i potvrđuju dijagnostiku UTI. Primarna terapija su antibiotici. Važno je napomenuti da se lažno negativni rezultati javljaju, i da skoro sve žene koje imaju tipične simptome UTI i negativnu urinokulturu, zapravo imaju urinarnu infekciju. Ako ste ranije imali ovakvu infekciju, treba izvršiti uvid u prethodne analize i tip bakterija kao i korišćenu terapiju, kako ne biste bili rezistentni na lekove.
Prognoza i lečenje infekcija urinarnog trakta
Većina UTI se može izlečiti antibioticima. Neki ljudi pate od hroničnih urinarnih infekcija, što znači da se ponavljaju. Ako je to slučaj, možda će vam trebati jači ili drugi antibiotik, ili ćete morati da ih uzimate duže. Teški oblici urinarnih infekcija mogu da dovedu do kombinovane terapije, pa i hospitalizacije.
Kada počnete sa lečenjem, simptomi obično slabe u roku od jednog do dva dana, ali, ne prekidajte sa terapijom. Ako je infekcija komplikovanija i proširila se na bubrege, i lečenje i simptomi će trajati duže (minimalno nedelju dana).
Alternativne i komplementarne terapije
Pored antibiotika koji su obavezni, mogu da olakšaju neki prirodni lekovi. Termofori mogu da ublaže pritisak i bol, a preporučuje se i nošenje široke pamučne odeće. Za one sa ponavljajućim UTI, važna je promena životnih navika. Birajte proizvode za ličnu higijenu i negu bez parabena i dodatnih mirisa kako biste smanjili rizik od infekcija i reakcija. Smanjite unos hrane koja može da iritira bešiku. To se pre svega odnosi na kofein, alkohol, začinjenu hranu, citrusno voće, gazirana pića i veštačke zaslađivače.
Prevencija infekcija urinarnog trakta (UTI)
Promenom nekih životnih navika možete u velikoj meri uticati na izbegavanje ili ponavljanje UTI:
- pijte veće količine vode i drugih tečnosti
- urinirajte češće, po mogućstvu na svaka dva do tri sata
- žene bi trebalo da se brišu prema nazad, od vagine, nakon mokrenja
- urinirajte pre i ubrzo nakon seksualnog odnosa
- izbegavajte sintetički donji veš, uske pantalone i zadržavanje u mokroj odeći posle teretane ili u kupaćem kostimu
- izbegavajte vaginalne dezodoranse, gelove, pudere i druge potencijalno iritantne proizvode za žene
- koristite kondome
Moguće komplikacije
Zakasnelo ili odloženo lečenje urinarnih infekcija može da dovede do komplikacija. Neke od njih su:
- ponavljajuće infekcije
- trajno oštećenje bubrega
- suženje uretre kod muškaraca
- sepsa (potencijalno po život opasna infekcija, u slučaju infekcije bubrega naziva se urosepsa)
Postoje i bolesti koje mogu da se pomešaju sa simptomima infekcija urinarnog trakta zbog sličnosti, kao što su intersticijski cistitis, polno prenosive bolesti i genitalni herpes. Ako imate dijabetes tipa 2, kamen u bubregu, bićete podložniji infekciji. Takođe, ako imate UTI, povećava se i mogućnost pojave benigne hiperplazije prostate kod muškaraca.
Kako mozemo kontaktirati profesora dr Milosevica radi konsutacija za jedan uroloski pregled