Neoperabilni karcinom pluća je vrsta raka koji ne može da se ukloni operativnim putem. Za lokalizovani rak pluća, koji se još nije proširio, operacija jeste najefikasnije rešenje. Međutim, lekari često dijagnostikuju karcinom pluća u kasnijoj fazi, kada se već proširio u takvoj meri da je neoperabilan, što znači da, nažalost, operacija više nije opcija za lečenje. Iako je dijagnoza neoperabilnog karcinoma pluća ozbiljna, postoje različite opcije za lečenje koje mogu olakšati simptome, produžiti život i smanjiti tumore.
Faktori koji utiču na odluku o hirurškom zahvatu
Nijedan pojedinačni faktor ne čini karcinom pluća neoperabilnim, a svaki slučaj je „dijagnoza sa sebe“, odnosno individualan. Operacija raka pluća je složena i može da ima ozbiljne efekte na druge aspekte zdravlja osobe, koja je već imunokompromitovana i mogućeg lošeg stanja. Zbog toga hirurzi moraju pažljivo da razmotre sve faktore pre odluke o operaciji.
Tip karcinoma: Hirurgija je najbolja opcija za lokalizovani rak, koji se nije proširio, uključujući rani stadijum nemalih ćelija raka pluća (NSCLC) i karcinoidne tumore. Kod sitnoćelijskog karcinoma pluća (SCLC) operacija obično nije moguća, jer se u trenutku dijagnostike, nažalost, već proširio. Manje od 5 odsto ljudi sa sitnoćelijskim karcinomom pluća ima tumor koji se nije proširio na limfne čvorove ili druge organe.
Stadijum raka pluća: Pacijenti sa ranijim stadijumom NSCLC su obično pogodni kandidati za operaciju (stadijumi 1, 2 i potencijalno stadijum 3A). Kod kasnijih stadijuma, obično ne može da se ukloni hirurgijom.
Lokacija tumora: Za tumore koji se nalaze duboko u plućima ili blizu drugih esencijalnih organa, lekari možda neće preporučiti hirurgiju.
Funkcija pluća: Pacijenti sa stanjima koja utiču na disanje, kao što je hronična opstruktivna plućna bolest (HOBP) ili loša funkcija pluća, podložni su komplikacijama nakon operacije i izložena rizicima.
Opšte stanje: Iako sve intervencije nose rizike, ljudi sa lošim opštim zdravstvenim stanjem nisu dobri kandidati za veliku operaciju. Neke od mogućih komplikacija su reakcija na anesteziju, gubitak krvi, zgrušavanje krvi, infekcije i upala pluća.
Neoperabilni karcinom pluća svrstava se u dve kategorije
Postoje dva glavna tipa raka pluća, koja se prema dosadašnjim sazanjima i lekarskoj praksi u odnosu na navedene faktore, smatraju se neoperabilnim. To su:
Rak pluća nemalih ćelija (NSCLC)
Radi se o najčešćem obliku karcinoma pluća (8 od 10 slučajeva), a postoje tri podtipa: adenokarcinom, karcinom skvamoznih ćelija i velikoćelijski (nediferencirani) karcinom. Adenokarcinom počinje u ćelijama koje obično luče sluz. Uglavnom se locira u spoljašnjim delovima pluća i veća je verovatnoća da će ga pronaći pre nego što se proširi. Razvija se i kod pušača i kod nepušača. Karcinom skvamoznih ćelija je u ravnim ćelijama koje oblažu disajne puteve, često u blizini primarnih disajnih puteva ili bronha. I on se dovodi u vezu sa pušenjem. Velikoćelijski (nediferencirani) karcinom brzo raste i može se pojaviti bilo gde u plućima.
Sitnoćelijski karcinom pluća (SCLC)
Ova vrsta raka čini oko 10 do 15 odsto svih karcinoma pluća. Raste i širi se brže od raka nemalih ćelija (NSCLC), što znači da se kod 7 od 10 ljudi rak već proširio u vreme postavljanja dijagnoze. Brzo raste, a hemoterapija i radioterapija su obično dobre opcije lečenja.
Kako se sprovodi lečenje neoperabilnih karcinoma pluća
„Neoperabilno“ znači da operacija nije moguća održiva opcija, ali ne znači isto što i terminalna faza. Lekari neće moći da izleče rak, ali, postoje tretmani koji usporavaju njegov rast, olakšavaju simptome i pacijentu produžavaju život. Pored toga, nastavljaju se istraživanja o pronalaženju najboljih terapija za lečenje karcinoma pluća. U velikoj studiji iz 2017.godine proučavana je upotreba terapije zračenjem zajedno sa novoformulisanim režimom hemoterapije. Otkriveno je da je novi protokol poboljšao stopu preživljavanja kod ljudi sa metastatskim NSCLC do godinu dana.
Metode lečenja neoperabilnih karcinoma pluća
Zahvaljujući napretku medicine, lečenje raka pluća ne oslanja se samo na hiruršku opciju tretiranja bolesti. Tu su i:
- hemoterapija, koja podrazumeva lekove koji ubijaju brzorastuće ćelije raka, zaustavljaju rast, deljenje i širenje; može biti propisana samostalno ili u kombinaciji sa drugim tretmanima
- terapija zračenjem usmerava ka tumoru visokoenergetske rendgenske zrake kako bi se uništile ćelije raka, i takođe može biti deo drugih terapija
- imunoterapija jača imunološki sistem kako bi se telo efikasnije borilo protiv ćelija raka
- laserska terapija smanjuje tumore aktiviranjem lekova u fotodinamičkoj terapiji; lekari aplikuju poseban lek u krvotok koji tkiva apsorbuju i koji ostaje u ćelijama raka, tada se lek aktivira laserom i dolazi do hemijske reakciju koja ubija ćelije raka.
Kakve su prognoze za neoperabilni karcinom pluća
Ovi karcinomi daju različite šanse i prognoze, u zavisnosti od više faktora: vrste raka, stadijuma, opšteg zdravstvenog stanja. U Sjedinjenim Američkim Državama, ukupna petogodišnja stopa preživljavanja za rak pluća je 21,7 odsto. To praktično znači da jedna od 5 osoba sa dijagnozom raka pluća živi 5 godina ili duže, nakon dijagnoze. Ova petogodišnja stopa preživljavanja je 25 odsto za karcinom pluća nemalih ćelija i ukupno 7 odsto za karcinom malih ćelija raka pluća.
Petogodišnje stope preživljavanja za ljude koji imaju NSCLC su:
- 63 odsto ako se rak nije proširio izvan pluća
- 35 odsto ako se rak proširio lokalno
- 7 odsto ako se rak proširio na udaljene delove tela
Petogodišnje stope preživljavanja za ljude koji imaju SCLC su:
- 27 odsto ako se rak nije proširio izvan pluća
- 16 odsto ako se rak proširio na obližnja područja
- 3 odsto ako se rak proširio na udaljene delove tela.
