Kada se osoba sa ovim simptomima javi lekaru u 85 odsto slučajeva čuje se šum na srcu. Foto: Shutterstock/Dr Popović lična arhiva
Infektivni endokarditis je upala unutrašnjeg sloja srca (endokarda). Uzrok upale mogu biti bakterije i gljivice, na primer iz usne duplje koje putem krvotoka dospevaju do srca. Infektivni endokarditis je životno ugrožavajuća bolest čiju su uzročnici uglavnom bakterije, najčešće stafilokok, streptokok i enterokok.
I pored stalnog razvoja nauke na polju dijagnostike i lečenja, prema nekim statističkim podacima, incidencija infektivnog endokarditisa je u porastu. Smatra se da je u evropskim zemljama incidencija endokarditisa u rasponu 1,4 do 4 nova slučaja.
– Infektivni endokarditis može se javiti na prirodnim zaliscima levog ili desnog srca, kod pacijenata koji imaju veštačke srčane zaliske ili može biti povezan sa ugrađenim uređajima (žica pejsmejker aparata ili defibrilatora sa ili bez povezanosti sa infekcijom zalistaka). Uprkos napretku u lečenju, ova bolest je i dalje povezana sa velikom smrtnošću i teškim komplikacijama. Učestalost infektivnog endokarditisa je veoma mala kod mladih pacijenata (osim kod intravenskih uživaoca droga) i raste sa starenjem najčešća je kod osoba između 70 i 80 godina – kaže za portal eKlinika internista – kardiolog sa Klinike za kardiologiju UKC Kragujevac dr Marija Popović.
Bolest najviše pogađa starije pacijente koji već imaju neku bolest srčanih zalistaka (reumatskog porekla). Najčešće se manifestuje upornom povišenom telesnom temperaturom koja je praćena jezom, drhtavicom, slabim apetitom i gubitkom na telesnoj težini, naglašavaju stručnjaci.
– Kada se osoba sa ovim simptomima javi lekaru u 85 odsto slučajeva čuje se šum na srcu. Ukoliko postoji sumnja da se radi o infektivnom endokarditisu takvog pacijenta šaljemo kardiologu zbog hospitalizacije i dalje dijagnostike. Od laboratorijskih analiza bitne su nam hemokulture. Na osnovu njih utvrđuje se koji mikroorganizam iz krvi je odgovoran za pojavu bolesti. Definitivna dijagnoza postavlja se ultrazvučnim pregledom srca kada uočimo određene promene na zahvaćenom zalisku koje zovemo vegetacijama – navodi dr Popović.
Ukoliko postoji visoka sumnja da se radi o infektivnom endokarditisu stručnjaci sprovode i dopunsku dijagnostiku.
– Pacijent proguta sondu, sličnu sondi za pregled želuca (transezofagealni ehokardiografski pregled), tako bolje vidimo problematičan zalistak i najčešće potvrdimo dijagnozu. Po potrebi upućujemo pacijenta na kompjuterizovanu tomografiju (CT) ili magnetnu rezonancu (MR) – kaže dr Popović.
Sagovornica portala eKlinika naglašava da se u slučaju dugotrajnih i neadekvatno lečenih infekcija javljaju i promene ne samo na srcu, već i na drugim organima kao što su mozak, slezina, bubrezi.
– Lečenje infektivnog endokarditisa oslanja se na kombinaciju produžene antimikrobne terapije i kod približno polovine pacijenata hirurškog odstranjenja inficiranog tkiva. Produžena antimikrobna terapija kod infektivnog endokarditisa prirodnih valvula treba da traje 2 do 6 nedelja, a kada je u pitanju infekcija veštačkih valvula najmanje 6 nedelja – precizira dr Popović.
Dr Popović objašnjava da tim za lečenje endokarditisa čine kardiohirurg, kardiolog, anesteziolog, infektolog, mikrobiolog i po potrebi lekari drugih specijalnosti.
-Ovaj tim donosi odluke o obliku, trajanju i načinu praćenja efekta antibiotske terapije i odlučuje o operativnom zahvatu kao načinu lečenja. Smrtnost pacijenata obolelih od infektivnog endokarditisa u bolničkim uslovima je između 15 i 30 odsto. Brzo otkrivanje pacijenata sa najvećim rizikom od smrti pruža mogućnost promene toka bolesti, na primer hitnu operaciju i poboljšanje prognoze. Na sve ovo utiču i pridružene bolesti koje pacijent ima, starosno doba, vrsta mikroorganizma koji je doveo do infekcije, vreme kada je bolest otkrivena. Pacijente sa komplikovanim infektivnim endokarditisom zato treba uputiti na dalje zbrinjavanje u referentne centre, po mogućstvu od strane tima za endokarditis – ističe dr Marija Popović.
Najugroženije grupe pacijenata su oni koji imaju ugrađene veštačke zaliske, bolesnici koji su već preležali infektivni endokarditis i pacijenti sa urođenim srčanim manama.
– Kod ove grupe pacijenata bolest se prevenira davanjem antibiotika pre rizičnih procedura, kao što su operacije zuba pod infekcijom, postojanje apscesa ili opasnost od oštećenja desni. Bitno je da se ovi pacijenti zaštite antibitikom i pri primeni određenih invazivnih pregleda u pulmologiji, gastroenterologiji i urologiji. Prevencija se obavlja davanjem antibiotika iz grupe penicilina ili klindamicina ukoliko je pacijent alergičan na penicilnske preparate. Odluku o prevenciji, vrsti i dozi antibiotika određuje ili lekar koji radi planiranu intervenciju ili internista/kardiolog, ukoliko to od njega zatraži lekar koji leči bolesnika u primarnoj medicinskoj zaštiti – naglašava dr Popović .
Dr Marija Popović ističe i preventivne mere zaštite od infektivnog endokarditisa u vidu higijene usne duplje i kože, dezinfekcije rana.
– Redovne stomatološke preglede treba sprovoditi i kod opšte populacije, a naročito kod visokorizičnih grupa pacijenata. Važno je naglasiti da antibiotike ne treba uzimati na svoju ruku – dodaje dr Popović.