Iznenadni srčani zastoj je opasno stanje koje često nije praćeno jasnim simptomima. Dolazi bez znakova upozorenja i dešava se sasvim mladim osobama i sportistima. Sin američkog profesionalnog košarkaša Lebrona Džejmsa, Broni ima samo 18 godina i nedavno je na treningu preživeo iznenadni srčani zastoj zahvaljući brzoj intervenciji. Trenutno je stabilno i više nije u jedinici intenzivne nege.
Šta je srčani zastoj?
Zastoj srca je posledica poremećaja električnog sistema srca usled kojeg dolazi do prestanka rada srca. U ovim uslovima srce ne može da snabdeva krvlju i hranjivim materijama telo, mozak i drugi vitalni organi u ovim uslovima ne dobijaju dovoljne količine kiseonika, bez kojeg nema života. Zastoj srca nije infarkt, kada do naglog prekida dotoka krvi u srce dolazi zbog zapušenosti krvnih sudova masnim naslagama, trombom.
Brzo prepoznavanje srčanog zastoja i kardiopulmonalna reanimacija ključni su za preživljavanje pacijenta. Ukoliko mozak nema tokom pet minuta dovoljne količine kiseonika, dolazi do trajnog oštećenja mozga. Brza kardiopulmonalna reanimacija, van bolničkog okruženja, udvostručava šanse za preživljavanje srčanog zastoja, navodi Američki centar za kontrolu i prevenciju bolesti.
Šta uzrokuje srčani zastoj?
Starost pacijenta može igrati veliku ulogu u uzroku iznenadnog srčanog zastoja, kaže dr Eugene Chung, sportski kardiolog sa University of Michigan.
Kod sportista starijih od 35 godina, iznenadni srčani zastoj često se tumači kao posledica koronarne bolesti, dok kod osoba mlađih od 35 godina uzroci iznenadnog zastoja srca nisu dovoljno jasni. Pretpostavlja se da može biti uzrokovan genetskim defektom.
– Teško je zamisliti razlog zbog kojeg mlad i naizgled zdrav sportista kolabira. Postoji, ipak, mnogo faktora koji su vam kontrole, a mogu dovesti do iznenadnog srčanog zastoja kod mladih ljudi – smatra dr Nahush Mokadam kardiolog sa Ohio State University Wexner Medical Center.
U Srbiji se svake godine dogodi 7.000 zastoja srca
Stopa srčanog zastoja u opštoj populaciji svake godine je 1 na oko 1.000, prema procenama američke klinike Mayo. Tačna učestalost srčanog zastoja među sportistima nije poznata.
Prema podacima Crvenog krsta Srbije u Evropi se godišnje dogodi čak 700.000 slučajeva naglog srčanog zastoja. U Srbiji se svake godine registruje oko 7.000 naglih srčanih zastoja, od ovog broja, oko 4.500 slučajeva desi se van bolnice.
Moguće su palpitacije i vrtoglavica
Starije osobe i muškarci su u najvećem riziku od naglog zastoja srca, navodi Američki centar za kontrolu i prevenciju bolesti.
Kod skoro 50 odsto pacijenata zastoj srca nije praćen simptomima. Pojedini pacijenti mogu osetiti palpitacije ili vrtoglavicu. Jedna od teškoća je činjenica da nagli zastoj u radu srca može biti prvi simptom. Osobe koje imaju neko propratno stanje nekada osećaju simptome kao što su ubrzan rad srca i nedostatak daha.
Kada dođe do iznenadnog srčanog zastoja pacijent obično izgubi svest, otežano diše. U ovim momentima najbolje je što pre da pozovemo službu hitne pomoći i započnemo reanimaciju.
Može li se prevenirati srčani zastoj?
Tema mnogih stručnih debata je i pitanje: „Da li je potrebno da mlade osobe, sportisti bez bilo kakvih znakova bolesti, dolaze na preventivne preglede?“ Najjednostavniji odgovor glasio bi, da je potrebno da na preventivne preglede dolaze osobe koje već imaju srčane probleme praćene simptomima bola u grudima i nedostatka daha.
Dosta lekara navodi i da skrining svih koji žele da se bave sportom nekada nije najbolji pristup, jer su mogući lažni rezultati. Savet je da se obavi detaljan fizički pregled, sa uvidom u istoriju bolesti, bez dodatnih dijagnostičkih analiza. Roditelji i treneri morali bi da prepoznaju znakove iznenadnog srčanog zastoja i da znaju da primene kardiopulmonalnu reanimaciju.
