Rak debelog creva najčešće je lokalizovan u zavijenom (sigmoidnom) delu kolona koji je najbliži rektumu. Zavijeno sigmoidno debelo crevo apsorbuje vodu iz stolice, koja potom prolazi do rektuma i anusa. Studije potvrđuju da karcinom debelog creva uglavnom počinje u sigmoidnom kolonu, tj. na levoj strani debelog creva. Procenjuje se da se oko 70 odsto kolorektalnih karcinoma dijagnostikuje na levoj strani, navodi gastrointestinalni medicinski onkolog, dr Kanval Raghav.
Rak debelog creva na levoj strani
Sigmoidni deo debelog creva nalazi se u predelu trećeg sakralnog pršljena i ima oblik latiničnog slova S.
– Nije do kraja jasno zašto se rak debelog creva češće dijagnostikuje u ovom delu kolona, na levoj strani. Uobičajeno je da se tumori na levoj strani debelog creva ispoljavaju određenim simptomima, najčešće promenama u tempu pražnjenja creva i tragovima krvi u stolici. S druge strane, tumori koji se javljaju na desnoj strani obično su praćeni sa manje simptoma – kaže dr Raghav.
Tumor na levoj strani kolona
Stručnjaci navode da tumori leve i desne strane debelog creva imaju različite karakteristike.
– Tumori na levoj strani kolona uglavnom su posledica mutacija gena kao što su APC i TP53, čija je uloga da spreče razvoj tumora i nekontrolisani rast ćelija. Kada dođe do mutacija na nekom od ovih gena, veća je verovatnoća da dođe do razvoja određenih vrsta raka, uključujući i rak debelog creva – objašnjava dr Kanval Raghav.
Tumor na desnoj strani debelog creva
Tumori na desnoj strani kolona češći su kod naslednih oblika raka debelog creva, kao što je slučaj kod pacijenata sa mikrosatelitnom nestabilnošću — genetskim markerom koji se koristi u dijagnostici Linčovog sindroma. Ovaj sindrom može izazvati čak 16 različitih vrsta karcinoma.
Rak debelog creva na levoj strani se lakše otkriva
Tumori na levoj strani debelog creva lakše se otkrivaju tokom kolonoskopije, jer kolorektalni karcinom najčešće počinje kao polip u debelom crevu ili rektumu.
– Tumori leve strane često nastaju kao polipi koji vire u lumen gastrointestinalnog trakta, stvarajući vidljivu masu. Polipi mogu da se razviju bilo gde — od jednjaka do završetka debelog creva. Veličine su od nekoliko milimetara do nekoliko centimetara i mogu biti ravni ili uzdignuti. Kolonoskopijom se lako otkrivaju ove promene, pa je skrining izuzetno važan – navodi dr Raghav.
S druge strane, polipi na desnoj strani debelog creva uglavnom su ravni, ne štrče u unutrašnjosti creva i teže se uočavaju tokom kolonoskopije. Dr Raghav objašnjava da se zbog toga karcinomi desne strane debelog creva često dijagnostikuju u uznapredovalim fazama, kada je lečenje mnogo teže.
Kako strana na kojoj se razvija rak debelog creva utiče na lečenje?
Strana debelog creva u kojoj se razvija tumor je važna, jer pomaže lekarima da preciznije odrede terapiju za svakog pacijenta ponaosob.
– Generalno, tumori leve strane debelog creva imaju bolju prognozu od onih sa desne strane. Rak debelog creva na levoj strani bolje reaguje na hemioterapiju i ciljane terapije, naročito kod karcinoma pozitivnih na epidermalni faktor rasta (EGFR – Epidermal Growth Factor Receptor) – kaže dr Raghav.
Rak debelog creva na desnoj strani obično ima više genetskih mutacija, koje su često povezane sa agresivnijim oblikom karcinoma. Tumori na desnoj strani se teže otkrivaju, pa se zbog toga često dijagnostikuju u kasnijim stadijumima bolesti.
– Imunoterapija, koja osposobljava telo da prepozna abnormalne ćelije i da ih napadne, pokazala se kao efikasna u lečenju ovih karcinoma. Omogućila je bolju prognozu kod pacijenata sa karcinomom na desnoj strani kolona u IV stadijumu – kaže dr Raghav.
Rak debelog creva ne može da se posmatra kao jedna bolest
Stručnjaci ističu da se lečenje planira prema individualnim potrebama pacijenta.
– Prepoznavanje razlika između karcinoma na levoj i desnoj strani debelog creva dovelo je do značajnog napretka u lečenju. Pokušavamo da pronađemo najbolju terapiju za svakog pacijenta, ali tek u poslednjih četiri do pet godina počinjemo da zaista razumemo razlike između karcinoma na levoj i desnoj strani kolona. Jasno je da se rak debelog creva ne može posmatrati kao jedna bolest. Ovaj karcinom je izuzetno složen i obuhvata mnoge podtipove. Cilj nam je da razvijemo ciljane i personalizovane terapije, koje se primenjuju u zavisnosti od specifičnog tipa raka debelog creva. Lokacija tumora — leva ili desna strana kolona — samo je jedan deo tog pristupa – zaključuje dr Raghav.
