Test krvi omogućava neinvazivno identifikovanje osobe koje bi trebalo pratiti putem redovnih kontrola Foto: Shutterstock
Jednostavan test krvi, koji bi predvideo kod kojih pacijenata sa nealkoholnom masnom bolešću jetre će se najverovatnije pojaviti rak jetre, razvijaju istraživači sa UT Southwestern Medical Center. Nealkoholna masna bolest jetre (NAFLD) ili višak masti u ćelijama jetre može da izazove hroničnu upalu i oštećenje jetre, povećavajući rizik od razvoja karcinoma jetre.
– Ovaj test nam omogućava da neinvazivno identifikujemo osobe koje bi trebalo pratiti putem redovnih kontrola i ultrazvučnih pregleda kako bismo otkrili rak jetre – naglasio je dr Yujin Hoshida, profesor interne medicine na Odeljenju za digestivne i bolesti jetre u UT Southwestern Medical Center.
NAFLD se brzo pojavljuje kao glavni uzrok hronične bolesti jetre. Sa rastućim stopama gojaznosti i dijabetesa, očekuje se da će incidenca ovog zdravstvenog problema nastaviti da raste. Studije su otkrile da ljudi sa NAFLD imaju i do 70 puta povećan rizik od raka jetre. Za pacijente sa dijagnozom NAFLD, za koje se veruje da su najviše izloženi riziku od raka, lekari preporučuju zahtevni program skrininga koji uključuje ultrazvuk jetre svakih 6 meseci. Ali, kako bi se odredilo ko su ti pacijenti i potencijalni „kandidati“ kod kojih će se razviti karcinom je izazovan proces i obično podrazumeva invazivne biopsije.
Dr Naoto Fujiwara, istraživač u laboratoriji Hoshida, i njegove kolege, zapitali su se da li uzorci krvi pacijenata sa NAFLD mogu da otkriju one sa najvećim rizikom od hepatocelularnog karcinoma (HCC), najčešćeg oblika raka jetre. U novoj studiji, analizirali su uzorke 409 pacijenata sa NAFLD kako bi otkrili skup od 133 gena koji su bili izraženi na nivoima višim ili nižim od proseka u jetri pacijenata koji su razvili HCC tokom 15-godišnjeg perioda praćenja. Pacijenti su zatim svrstani u grupe visokog i niskog rizika na osnovu toga koliko su ovi geni izraženi. Više od 15 godina nakon uzimanja uzoraka, kod 22,7 procenata onih u grupi visokog rizika dijagnostikovan je hepatocelularni karcinom HCC, dok u grupi niskog rizika nije dijagnostikovan nijedan pacijent. Test krvi je bio posebno dobar u tome da pokaže ko je u grupi niskog rizika i ko od pacijenata ne zahteva posevab nadzor i praćenje.
Istraživači su takođe pretvorili panel gena jetre u četiri proteina, čiji nivoi mogu da se mere u uzorcima krvi, radi lakše procene rizika. Kada su pacijenti podeljeni u grupe visokog i niskog rizika, na osnovu ovih proteina, 37,6 odsto pacijenata u grupi visokog rizika je dijagnostikovano sa hepatocelularnim karcinomom tokom 15-godišnjeg perioda praćenja, dok nijedan pacijent u grupi niskog rizika nije pokazao tragove razvoja raka.
Većina gena i proteina za koje je utvrđeno da predviđaju rizik od hepatocelularnog karcinoma HCC su imuni i inflamatorni molekuli, što ukazuje da je upalno stanje veoma važno u razvoju ove vrste karcinoma. Štaviše, istraživači su pokazali da se nivoi molekula menjaju u kombinaciji sa terapijama, za koje se zna da smanjuju upalu jetre i rizik od HCC, uključujći barijatrijsku hirurgiju, lekove za holesterol i imunoterapiju.
Dr Hoshida naglašava da se test krvi proteina, nazvan PLSec-NAFLD, već koristi za praćenje efikasnosti leka za holesterol u smanjenju rizika od raka jetre u kliničkom ispitivanju koje je u toku. Njegov tim planira da nastavi sa procenom korisnosti PLSec-NAFLD kod većih grupa pacijenata širom sveta. Naučnici su izjavili da bi u budućnosti mogli da se razviju testovi krvi za merenje rizika od raka kod drugih velikih oboljenja jetre, kao što su hepatitis B i alkoholna bolest jetre.