Prof dr Goran Barišić, specijalista opšte hirurgije (Prva hirurška klinika, Beograd): "Svako krvarenje iz anusa je signal da treba posetiti lekara" Foto: Privatna arhiva / Shutterstock / eKlinika
Hemoroidi su jastučići od vaskularnog tkiva koje se nalazi u analnom kanalu a sastoji se od arterija, vena, vezivnog i elastičnog tkiva i glatkih mišića. Svaka osoba ih ima, oni su normalan, sastavni deo analnog kanala koji ima fiziološku ulogu u procesima voljne kontrole stolice i gasova.
U zavisnosti od mesta gde se nalaze, postoje dve vrste hemoroida – unutrašnji i spoljašnji. Najveći broj pacijenata vezuje ih za pojavu krvi u stolici.
Prof dr Goran Barišić, načelnik III odeljenja na Prvoj hirurškoj klinici i šef odseka za funkcionalna ispitivanja i pelvični pod na III odeljenju Prve hirurške klinike u Beogradu, za eKliniku kaže da je pojava krvi u stolici vrlo čest simptom koji može imati brojne uzroke.
– Za neke pacijente je to traumatično iskustvo, jer čak i mala količina krvi ima snažan psihološki efekat. Oni se odmah jave lekaru kako bi se utvrdio razlog krvavljenja. Postoje i oni (nažalost, većina) koji sami sebi postave dijagnozu hemoroidalne bolesti i leče se misleći da su hemoroidi jedini mogući uzrok krvavljenja. Hemoroidi svakako jesu najčešći ali ne i jedini uzrok pojave krvi u stolici. Ne treba zaboraviti da i neke teške bolesti kao što su karcinom ili zapaljenjske bolesti debelog creva mogu imati pojavu krvi u stolici kao prvi simptom. Zato je neophodno da se svako ko ima krv u stolici javi lekaru radi dalje dijagnostike i lečenja – upozorava profesor.
Hemoroidalna bolest se javlja kada dođe do uvećanja hemoroida i pojave simptoma pre svega u vidu pojave krvi u stolici a potom i ispadanja iz analnog kanala (prolapsa). Prema rečima našeg sagovornika, predstavlja jedno od najčešćih oboljenja jer oko 5 odsto opšte populacije ima simptome.
– Uglavnom obolevaju osobe između 45 i 65 godina. Hemoroidalna bolest se javlja kada dođe do degeneracije i slabljenja mišićnih i elastičnih veza, proširenja i uvećanja vaskularnih jastučića i njihovog plolabiranja kroz analni otvor. Značajnu ulogu ima nasledni faktor, ali i činioci spoljašnje sredine kao i fizička neaktivnost, nepravilna ishrana, gojaznost, hronični zatvor, loše navike u pražnjenju creva… Krvavljenje je najčešći i obično njen prvi znak. Najčešće je bezbolno, pri kraju defekacije i obično krv kaplje ili poprska toalet šolju – kaže dr Barišić i objašnjava da je prolaps (ispadanje hemoroida) u početku kratkotrajan jer se hemoroidi nakon defekacije sami vraćaju u analni kanal.
Kasnije, pojašnjava, progresijom bolesti, prolaps postaje sve češći da bi u četvrtom stadijumu bolesti on bio stalan. Bol se retko javlja kod nekomplikovanih hemoroida i tada je obično u vezi sa drugim, udruženim patološkim procesom ili stanjem (analna fisura, trombozirani hemoroidi).
Dr Barišić kaže da dijagnozu hemoroidalne bolesti svakako mora da postavi lekar specijalista, hirurg ili gastroenterolog, jer postoje i druge, mnogo opasnije bolesti, kao što je karcinom rektuma, koje mogu imati iste ili slične simptome.
– Da bi se postavila dijagnoza, neophodno je uraditi digitorektalni pregled i anoskopiju, odnosno pregled analnog kanala. Ponekad će biti neophodna i dodatna dijagnostika u vidu pregleda celog debelog creva (kolonoskopija), kako bismo isključili druge uzroke pojave krvi u stolici – objašnjava sagovornik eKlinike koji je i vanredni profesor na katedri za hirurgiju sa anesteziologijom Medicinskog fakulteta u Beogradu.
Naš sagovornik detaljno opisuje i metode lečenja.
– Lečenje hemoroidalne bolesti je u većini slučajeva konzervativno, dok je operativno lečenje po najnovijim stavovima indikovano u manje od 10 odsto slučajeva. Kreme i supozitorije su najčešće korišćeni lekovi u terapiji hemoroidalne bolesti, najverovatnije zbog činjenice da su lako dostupni i zbog zabluda da ne mogu imati neželjena dejstva. Pored higijensko dijetetskog režima, terapija venotonicima odnosno flavonoidima danas ima najvažnije mesto u konzervativnom lečenju hemoroidalne bolesti. Između konzervativnog i operativnog lečenja postoji veći broj takozvanih poluinvazivnih metoda, kao što su skleroterapija, podvezivanje hemoroida gumicama, infracrvena koagulacija…
– Postoji i više operativnih tehnika za lečenje hemoroidalne bolesti. Iako su se u poslednjoj deceniji pojavile brojne, tzv. miniinvazivne odnosno „bezbolne“ tehnike, klasična hemoroidektomija koja podrazumeva isecanje hemoroida je još uvek najčešće korišćena u svetu i predstavlja zlatni standard u odnosu na koji se porede sve nove metode. Glavni nedostatak klasične hemoroidektomije je postoperativni bol koji može biti umerenog do jakog intenziteta, i stoga i jesu razvijene nove tehnike kao što je HAL (podvezivanje hemoroida pod kontrolom ultrazvuka), laserska koagulacija, PPH (staplerska hemoroidopeksija). Prednost novih metoda je da su manje invazivne i manje bolne u odnosu na klasičnu hemoroidektomiju (ali svakako nisu bezbolne) i oporavak je brži. No, treba imati na umu da svaka od ovih metoda ima svoje indikacije, odnosno, ne mogu se uvek svi hemoroidi lečiti uspešno samo jednom metodom. Stoga, hirurg koji se bavi lečenjem hemoroidalne bolesti mora da bude edukovan i da zna svaku od navedenih metoda kako bi svakom pacijentu mogao da pruži najbolji način lečenja.
Na kraju i uvek važno pitanje – šta možemo sami da uradimo da preveniramo probleme sa hemoroidima.
– S obzirom na to da je hemoroidalna bolest jako česta, te da se sve više javlja i kod mlađe populacije, neophodni su kontinuirana edukacija stanovništva i prevencija. Najvažnije je promeniti loše navike u ishrani, režimu pražnjenja creva i fizičkoj aktivnosti. Savetuje se zdrava, izbalansirana ishrana sa što više tečnosti, voća i povrća, regulisanje redovnog pražnjenja creva bez predugog zadržavanja u toaletu i naprezanja, lečenje opstipacije i pojačana fizička aktivnost – savetuje prof dr Goran Barišić.