Kada bi se odvojio svaki komad gvožđa u ljudskom telu, možda bi bilo dovoljno da se napravi jedan ili dva eksera, a što se tiče bakra, imali bi sreće da izvadimo „tek toliko“ da napravimo malu minđušu, kažu naučnici povodom najnovijeg otkrića naslaga bakla i namagnetisanog gvožđa u mozgu pacijenta obolelog od Alchajmerove bolesti. Studije je obajvljena u časopisu Science Advances, po kojoj su ova dva metala neophodna za naš opstanak, igrajući ključne uloge u ljudskom razvoju i metabolizmu. Ali, jedno mesto za koje ne bismo očekivali da ćemo ih naći je unutar naših moždanih ćelija. Međutim, za ljude sa neurodegenerativnim poremećajem Alchajmerove bolesti čini se da nešto pretvara ove elemente u mikroskopski vidljive poluge.
Naslage dva metala pronađena u mozgu pacijenta sa Alchajmerovom bolešću
Tim istraživača iz Sjedinjenih Američkih Država i Velike Britanije uočio je kontrolni odsjaj bakra i gvožđa u njihovim elementarnim oblicima, uz pomoć oblika rendgenske mikroskopije (STKSM), na uzorcima neuralnih plakova uzetih iz frontalnog i temporalnog režnja pacijenata sa Alchajmerovom bolešću. Plakovi su tipična karakteristika ovog određenog oblika demencije, koja se sastoji od proteina, razbijenih na ono što je poznato kao beta-amiloid.
Ipak, terapije usredsređene na uklanjanje naslaga beta-amiloida iz mozga nisu nas dovele mnogo bliže lečenju Alchajmerove bolesti, ostavljajući istraživače da se pitaju koju ulogu, ako je uopšte imaju, imaju u napretku bolesti. Tekuća istraživanja nastavila su da proučavaju biologiju odgovornu za pojavu naslaga.
Dva ugla istraživanja o pojavi metala u telu
Jedan ugao istraživanja, koji nije u potpunosti istražen, je toksični efekat biomineralizacije ili akumulacija minerala kao što je hematit u ćelijama mozga. Zarobljeno kao naelektrisana jonska forma unutar hemoglobina, gvožđe je zgodan način za transport kiseonika po telu. I malo je takvih mesta u telu koja imaju ogromnu potrebu za kiseonikom kao ljudski mozak. Jednom oslobođeno iz proteinskih okova, gvožđe pokazuje svoju gadnu stranu, poznatu kao njegov labilni oblik, stvarajući reaktivne vrste kiseonika koje stvaraju pustoš u osetljivoj biohemiji, uništavajući ćelije.
Visok nivo labilnog gvožđa povezan je sa neurodegenerativnim poremećajima poput Alchajmerove bolesti, utvrđeno je još ranije. Slično tome, bakar je još jedan mineral, koji je sigurno zaštićen u proteinima, ali u potpunosti sposoban da u labilnom obliku napravi nered u našem mozgu. Da bi stvorio širu sliku o tome kako bi ova dva metala mogla da budu uključena u demenciju, istraživački tim, predvođen naučnicima sa Keele University u Velikoj Britaniji, lovio je znakove gvožđa i bakra u jezgru amiloidnih plakova ugrađenim u smolu, doniranim od dva pacijenta sa Alchajmerovom bolešću.
Rentgen otkrio da su metali bili u izvornom obliku
Rendgenski snimci, koje je istraživački tim koristio za analizu plaka, omogućili su naučnicima da osete veličinu i oblik naslaga, istovremeno otkrivajući identitet minerala koje su sadržali. Ne samo da su primetili nakupine gvožđa i bakra, već su ovi metali bili u elementarnim oblicima, u osnovi formirajući sitne naslage zakopane duboko u amiloidnim pločama. Iako u relativno nereaktivnom stanju i širokom jedva deliću mikrometra, površine ovih grumenova metala ne bi bile toliko stabilne, što predstavlja rizik od vraćanja u „loš oblik“ koji bi mogao da reaguje i nanesu štetu okolnom neuronu. Sa znacima ovih jonizovanih stanja uočenih u blizini grumenova, postoji razlog za sumnju da bi mogli da igraju ulogu u upali, pa čak i smrti ćelija.
Naslage gvožđe ranije nađene kod životinja
Naslage gvožđa, kao magnetnog mineralnog magnetita, ranije su pronađene u bakterijama i nekoliko drugih vrsta životinja. Takođe su ranije pronađeni u ljudskom moždanom tkivu nakon smrti čoveka. Ali, ovo je prvi put da je neko otkrio sitne komade bakra u elementarnom obliku unutar ljudskih neurona.
Šta to tačno znači zavisiće od onoga što budu otkrile dalje studije. Čak i ako ne predstavlja novi put za lečenje Alchajmerove bolesti, rezultati istraživanja mogli bi da pruže uvid u načine dijagnoze ove bolesti.
