Tokom kolonoskopije moguće je otkriti i označiti različite promene radi praćenja ili operativnog lečenja, zaustaviti krvarenje ili u novije vreme, nekada i zatvoriti oštećeni zid creva - kaže dr Saša Perić.
Dr Perić: Nekada se samim otklanjanjem takvih promena pacijent smatra u potpunosti izlečenim Foto: Shutterstock/Screen shot, youtube Nikola Brajović
Krvava stolica, bolovi, poremećaji rada creva u vidu čestih dijareja ili konstipacija, neki su od najčešćih razloga za kolonoskopski pregled. Kolonoskopija je kako ističu stručnjaci, dijagnostički postupak koji može spasiti nečiji život, ako se pravovremeno primeni. Do nedavno, ovaj pregled savetovao se osobama posle 50. godine života, ali usled rasta broja obolelih od karcinoma debelog creva, prema najnovijim smernicama, prvi kolonoskopski pregled trebalo bi obaviti nakon 45. godine.
Kolonoskopski pregled pruža stručnjaku mogućnost da otkrije i najmanje lezije. Pored osetljivosti, endoskopske metode imaju i tu prednost da se uočene promene mogu ukloniti tokom samog pregleda i na taj način uštedeti i vreme i novac, a sam postupak postaje i metod lečenja. Kolonoskopski se, ukoliko je priprema adekvatna može otkriti čak 90 do 95 odsto, postojećeg karcinoma debelog creva, navodi se u Uredbi o nacionalnom programu ranog otkrivanja kolorektalnog karcinoma.
– Kolonoskopija je dijagnostičko terapijska procedura kojom se uz primenu fleksibilnog instrumenta (kolonoskopa) ispituje debelo crevo (kolon) i završni deo tankog creva (treminalni ileum). Imajući i vidu povećanje učestalosti različitih oboljenja sistema organa za varenje, kolonoskopija zauzima veoma značajno mesto u savremenoj medicinskoj praksi. Indikacije za kolonoskopski pregled su veoma široke i obuhvataju bolove u trbuhu, gubitak u telesnoj masi, promene kvaliteta pražnjenja, potvrđene anemije sa gubitkom gvožđa, prisustvo primesa krvi ili sluzi u stolici, kako vidljivih, tako i onih koji su verifikovane različitim testovima kao i različite simptome poput lažnih poziva na pražnjenje ili osećaja nepotpune ispražnjenosti – kaže za portal eKlinika internista gastroenterolog primarijus dr Saša Perić, lekar koji je prvi u Srbiji uveo PH-metrijsko merenje aciditeta putem BRAVO kapsule.
Kandidati za pregled nisu samo osobe, koje imaju jasne tegobe već i osobe kod kojih u porodici ima podataka o postojanju oboljenja debelog creva, naglašava dr Perić. Stručnjaci savetuju preventivne preglede mlađim osobama koje imaju u porodici istoriju karcinoma debelog creva, polipe ili druge gastrointestinalne bolesti. Kolonoskopija je i pregled tokom kojeg, ukoliko postoji potreba, stručnjak može uraditi i medicinsku intervenciju.
– Opis dijagnostičko terapijske procedure, upućuje nas na to da pored vizuelizacije sluzokože debelog creva i eventualnih promena na njoj, primenom različitih akcesorija, koje se uvode u kolon kroz radni kanal aparata, možemo uraditi i različite intervencije, poput uzimanja biopsije za PH verifikaciju viđenih promena, otklanjanje polipa ili manjih tumora. Tokom kolonoskopije moguće je otkriti i označiti različite promene radi praćenja ili operativnog lečenja, zaustaviti krvarenje ili u novije vreme, nekada i zatvoriti oštećeni zid creva – objašnjava dr Perić.
Posle postavljanja indikacije pacijent se priprema za kolonoskopski pregled koji podrazumeva potpuno pražnjenje creva. Dr Perić navodi da na tržištu trenutno postoji veći broj preparata sa različitim modelima priprema.
– Osnova u svakoj pripremi je što veća količina tečnosti u cilju potpunog pražnjenja creva, ali i zbog omogućavanja što bolje vizuelizacije, jer na ovaj način i kvalitet pregleda postaje bolji. Takođe, kada je god to moguće, savetuje se fizička aktivnost tokom pripreme za pregled koja poboljšava motilitet (pokretljivost) creva i time i pražnjenje. Pažnju treba obratiti tokom pripreme na hronične bolesnike koji nastavljaju da uzimaju redovnu propisanu terapiju, uz isključivanje antikoagulantnih preparata, prema savetovanoj šemi– precizira dr Perić.
Kolonoskopiju radi stručnjak fleksibilnim instrumentom, promera do 10 milimetara (u zavisnosti od tipa instrumenta), koji se uvodi kroz anus laganim potiskivanjem. Instrumentom lekar pregleda čitavu dužinu debelog creva, sve do njegovog prelaza u tanko crevo. Pacijent najčešće leži na levoj strani tela, a pregled u proseku traje oko pola sata.
– Kolonoskop se kroz analni kanal uvodi u debelo crevo. Ubacivanjem vazduha crevo se širi i omogućava se prolazak aparata i vizuelizacija sluznice. Sam čin ubacivanja vazduha i prolaska aparata, zbog anatomskog izgleda creva ili kod postojanja, na primer, priraslica u trbuhu usled prethodnih operativnih zahvata, može biti neprijatan i bolan za pacijenta. Zbog toga se sada sve ćešće pregled izvodi u sedoanalgeziji čime je omogućena komfornija procedura. Tokom pregleda ukoliko se primete promene na sluzokoži debelog creva, uzima se uzorak tkiva za patohistološku analizu kojom se postavlja definitivna dijagnoza promene – naglašava dr Saša Perić.
Doktor dodaje da se u isto vreme manje izrasline poput polipa ili manjih tumorskih promena otklanjanju i takođe šalju na PH verifikaciju radi odluke o daljem lečenju.
– Nekada se samim otklanjanjem takvih promena pacijent smatra u potpunosti izlečenim – ističe dr Perić.
Komplikacije tokom same intervencije su veoma retke. Moguće su reakcije na lekove, ukololiko se pregled radi u sedoanalgeziji ili povrede integriteta creva. Prema relevantnim podacima, komplikacije su moguće u najviše do jedan odsto slučajeva. Dr Perić navodi da je kao i sve invazivne procedure i kolonoskopija povezana sa rizicima.
– Moguće su perforacije zida creva tokom pregleda, koje nastaju zbog oštećenja zida creva aparatom ili kod kod već oštećenog zida creva usled pritiska veće količine vazduha u lumenu creva. Nekada se javlja i krvarenje nakon uzimanja biopsije ili otklanjanja različitih promena u kolonu. Ove komplikacije nisu česte i pažljivim izvođenjem pregleda njihova učestalost se svodi na minimum. Svakako ukoliko dođe do njih pravovremenim prepoznavanjem i primenom odgovarajućeg lečenja pacijent se zbrinjava bez posledica. Pored svega navedenog, treba reći da je korist od kolonoskopije višestruka i dugotrajna, jer je procedura koja se, prema smernicama Svetske zdravstvene organizacije, ne ponavlja često – kaže dr Saša Perić.
Harvardova škola javnog zdravlja navodi da bi redovna kolonoskopija mogla sprečiti čak 40 odsto svih kancera debelog creva. Ukoliko je nalaz uredan i nema nikakvih patoloških promena, pregled se savetuje na svakih pet godina.
Prema podacima Instituta za javno zdravlje Srbije „Dr Milan Jovanović Batut“, rak debelog creva drugi je najčešći zloćudni tumor po broju obolelih i umrlih osoba. Svake godine u Srbiji od ovog raka oboli približno 4.500, a umre više od 3.000 ljudi.