Spastičnost (spazam) mišića je neprijatno i ponekad bolno stanje koje se manifestuje kočenjem mišića udova, ali i u celom telu. Mišići postaju kruti u tolikoj meri da ih je nemoguće pomeriti, i to onda može da oteža hod, sedenje, pa i govor. Često osoba ne može da promeni poziciju i pomeri se sa jednog mesta na drugo bez pomoći. Samo u retkim situacijama ovo stanje može da bude od koristi, kada pacijentima sa poremećajima kretanja mišića omogući položaje za koje inače nemaju snage ni mogućnosti, poput stajanja ili laganog hoda. Spastičnost mišića može da izazove i komplikacije kao što su smrznuti zglobovi ili rane na koži (dekubitusi).
Uzroci spastičnosti mišića
Spazam mišića se javlja kada su nervni impulsi koji kontrolišu kretanje mišića prekinuti ili oštećeni, a mogući uzroci su različiti:
- oštećenje kičmene moždine
- povreda mozga
- bolesti kao što su amiotrofična lateralna skleroza (ALS) i multipla skleroza (MS)
- udarci i traume
- cerebralna paraliza
- nasledne spastične paraplegije
- adrenoleukodistrofija (ALD) – retka genetska bolest koju prenosi majka na sina (nedostatak mijelina)
- fenilketonurija – nasledna bolest metaboličkog sistema (nepravilno nagomilavanje aminokiseline fenilalanin)
- Krabeova bolest (oboljenje mijelinskoh omotača nervnih ćelija mozga i čitavog nervnog sistema)
Budući da hronična spastičnost može da dovede do sindroma smrznutih zglobova, rana na koži i nemogućnosti normalnog funkcionisanja, potrebno je zakazati pregled ukoliko primetite da su vam se pojavili grčevi u mišićima nepoznatog porekla. U opasnosti su, ako se stanje zapusti, skoro svi zglobovi (članaka, kolena, kukova, lakata i ramena).
Najčešći simptomi
Epizode spastičnosti mogu se kretati od vrlo blagih do iscrpljujućih i bolnih. To su:
- stezanje mišića
- ukočenost zglobova
- nehotični trzaji
- preuveličavanje refleksa i pojačane reakcije na reflekse
- neobično, izmenjeno držanje
- izmenjen položaj prstiju, zglobova, šaka ili ramena
- grčenje mišića
- nehotično ukrštanje nogu u položaj makazica
- teškoće u govoru
- mišićna kontrakcija koja ograničava raspon pokreta zglobova
- bol u mišićima i zglobovima
- bol u leđima
- poteškoće u kretanju
Pridruženi simptomi
Spastičnost može da se javi i kada promenite položaj ili se iznenada pomerite. Uz opisane simptome, javljaju se i:
- umor
- pojačani nivo stresa
- pojačano znojenje
- naleti ekstremne toplote ili hladnoće
- neugodan osećaj ako nosite usku garderobu
Ako se grčevi intenziviraju i postanu česti, možete doći u situaciju da ne možete da obavite neke obične, svakodnevne aktivnosti.
Važnost javljanja lekaru
Lečenje zavisi od intenziteta simptoma i nivoa spastičnosti, kao i osnovnog stanja koje može da bude uzrok. Preciznije rečeno – što pre se javite lekaru, to će i lečenje biti uspešnije. Preporučuje se da se javite na pregled ukoliko:
- prvi put doživljavate spastičnost i ne znate uzrok
- vaša spastičnost postaje sve izraženija ili se sve češće događa, ili se promenila
- imate neki „smrznuti“ zglob
- pojavljuju vam se rane ili crvenilo na koži
- bol je sve jači
- teže obavljate svakodnevne poslove
Lekove ne uzimajte na svoju ruku, i ne prekidajte sa terapijom
Lekar vam, u zavisnosti od stanja, može predložiti fizikalnu terapiju ili vežbe koje možete da radite kod kuće, kao i neke lekove. Lekove nipošto nemojte uzimati na svoju ruku, a ako se pojave reakcije poput umora, zbunjenosti ili mučnine, konsultujte lekara o promeni terapije. Operacija je takođe jedna od opcija, i može preporučiti za otpuštanje tetiva ili za prekidanje nervno-mišićnog puta kada lekovi i fizikalna terapija ne poboljšaju simptome. Najvažnije je da pod nadzorom lekara budete permanentno.
Predlozi za samopomoć
Održavanje što boljeg stanja, ako imate spazam mišića, prvenstveno podrazumeva redovno i umereno vežbanje uz pridržavanje terapije, kao i:
- izbegavanje ekstremno visokih ili niskih temperatura
- nošenje široke odeće
- dovoljno kvalitetnog sna
Ako ste u invalidskim kolicima ili ležite zbog prirode osnovne bolesti, pokušajte da menjate položaj što češće, najmanje na svaka dva sata. To će pomoći da se spreči nastanak dekubitusa.
ima jedno mjesec dana bolove u ramenima,ruku ne mogu ispružit,mišići na rukama kao da me nešto štipa,sad su počeli i zglobovima šaka da me bole,ne mogu ćućnuti jer me bedreni mišići bole i prednji i zadnji,puno se sunćam po najvećem suncu,mišići ispod koljena znaju mi igrati,smršavim 20 kg namjerno,puno je voča i povrća,dnevno bi pješačio od 10 do 15 km svaki dan,sad prestao,ovi simptomi po danu se smanje skoro prestanu ali po noći se ponovo jave i u jutro najveći,doktor mi je dao medicinsku sodubikarbonu i lijekove za bolove nema poboljšanja i gore